Bir veya daha çok kasın, bütününün veya bâzı parçalarının irâde dışı ve ağrılı kasılmaları. En sık, ayak ve baldırda olur.
Bâzı kişiler krampa daha yatkındır. Sıklıkla gece ortaya çıkar ve yaşlılarda daha sık görülür. Aşırı sıcak ve kuvvetli egzersiz kramp gelişmesini kolaylaştırır. Sık ve önlenemiyen kramplar, omurilik ön boynuz hücreleri ve motor sinirlere bağlı hastalıklarda, meselâ amiyotrofik letaral skleroz ve spinal musküler atrofi; kas hastalıkları özellikle müsküler distrofi ve gebelik, aşırı sıvı kaybı ve sodyum kaybı durumlarında ortaya çıkabilir.
Kramp mekanizması tam bilinmemekle beraber, sinir ve kas zarlarının aşırı çalışması durumunda ortaya çıkmaktadır. Elektromyografik tetkiklerde elektriği potansiyelin çok yüksek ve sık olduğu dikkati çekmiştir. Ağrı şiddeti ile kasın kasılma derecesi paraleldir. Muhtemelen bu, o sıradaki az kanlanmaya ve kasın fazla kasılması ile daha çok meydana gelen zararlı artıklara bağlıdır.
Masaj ve kuvvetli germe krampa karşı faydalıdır. Eğer kramp ciddî ise kas ağrısı birkaç gün süreyle sebat edebilir. Quinine sulfat ve procainamide veya diphenydramine hydrochloride (ticarî adı Benadryl) sık kramp gelmesini önleyebilir.
Kramplar özellikle denizde yüzme esnasında tehlikeli olmaktadır. Yüzerken gelen bir kramp büyük adaleleri tutarsa ve kişi tecrübesiz ise kolayca boğulabilir. Böyle bir krampla karşılaşan yüzücü cimdik atmak suretiyle krampı giderebilir.
Anne ve bebeğe sayısız fayda sağlıyor!
Özellikle de yüzyılın salgın hastalığı Covid-19’a karşı güçlü bir bağışıklık sistemi çok önemli. Bu süreçte emziren anneler bir yandan Covid tehdidinden korunmaya çalışırken, bir yandan da ‘Acaba sütüm yetiyor mu? Bebeğimi yeterince emzirebiliyor muyum?’ endişesine kapılarak sorunu çok daha derinden yaşayabiliyorlar.
Acıbadem Altunizade Hastanesi Beslenme ve Diyet Uzmanı Deniz Nadide Can, annelerin büyük çoğunluğunun, bebeklerinin ihtiyaçlarını karşılamaya yetecek kadar süt üretebildiğini belirtirken; “Hem sütünüzün miktarını ve kalitesini arttırmanın, hem de bağışıklığınızı güçlendirmenin en iyi yolu; doğru beslenmeden ve ihtiyacınız olan tüm besin öğelerini yeterli miktarda almanızdan geçiyor” diyor.
Bazı besinlerin, içerikleriyle buna katkı sağladığını belirten Beslenme ve Diyet Uzmanı Deniz Nadide Can, emziren annelere 10 özel besini anlattı, önemli uyarılar ve önerilerde bulundu.
Su
Sağlığımız için sayısız faydası bulunan su, anne sütünü arttırmanın da en etkili yolu olarak karşımıza çıkıyor. Anne sütünün yaklaşık yüzde 88’i sudan oluşuyor. Bu nedenle suyun, sütün yapısını oluşturduğu söylenebilir. Hem kendinizin hem de emzirdiğiniz bebeğinizin sağlığı için günde en az 3 litre su içtiğinizden emin olun. Vücudunuzu suya doyurmak için tek seferde büyük miktarlarda tüketmek yerine az az, sık sık su tüketmeyi unutmayın.
Somon
Anne sütünün daha besleyici olmasını sağlayan ve bağışıklığı güçlendiren omega-3 yağ asitleri ve esansiyel yağ asitleri veya EFA bakımından zengin olan somonu, haftada iki gün beslenmenize dahil edebilirsiniz. Ancak kızartma yerine buharda pişmiş veya ızgara olarak hazırlamanızda fayda var.
Yulaf
Rezene
Rezene, fitoöstrojen içeriği ile rezene kardeşi dereotu ile birlikte süt üretimini artırmaya yardımcı olan en iyi bitkilerden biridir. 1 çay kaşığı kurutulmuş rezene tohumlarını sıcak suda 5 dakika bekletip günde 2 kupa kadar tüketebilirsiniz. Rezenenin en önemli yararı, süte karışarak bebeğe de geçmesi ve annede olduğu kadar, bebekte de sindirim sorunlarına iyi gelmesidir.
Sarımsak ve soğan
Yemeklerinize veya yoğurt, salata gibi besinlere ekleyebileceğiniz soğan veya sarımsak, süt üretiminizi artırmaya ve annenin bağışıklık sistemini güçlendirmeye yardımcı oluyor. Ancak sarımsak ve soğan anne sütünün tadı ve kokusunu da etkileyebildiği gibi, bazı annelerin fazla miktarda sarımsak ve soğanı çiğ tüketmesi bebekte gaza sebep olabiliyor. Bu nedenle ölçülü olarak günlük beslenmenize ilave edebilirsiniz.
Yeşil yapraklı sebzeler
Mevsiminde tüketilecek yeşil yapraklı sebzeler demir, kalsiyum ve folat gibi içeriği ile güçlü bir mineral kaynağı. Bu sebzeler zengin içeriği ile anne sütü üretimini artırmaya yardımcı olabiliyor. Günlük olarak en az bir porsiyon yeşil yapraklı sebze tüketebilirsiniz. Yeşil yapraklı sebzeleri çiğ ya da buharda pişmiş şekilde tükettiğinizde onlardan daha fazla faydalanabileceğinizi unutmayın.
Susam
Yüksek kalsiyum içeriği ve östrojen hormonuna benzer özellikler göstermesi sayesinde anne sütü miktarını artırıyor. Günde 2 tatlı kaşığı kadar tahini, demirden zengin pekmezle beraber tüketebilirsiniz.
Hurma
Yağlı tohumlar
Ceviz, fındık veya badem gibi kuruyemişler, vücutta sentezleyemediğimiz fakat bizim için temel olan sağlıklı yağ asitlerini içerdiği için laktasyon dönemindeki annelerin beslenme listesinde muhakkak yer almalıdır. Günlük 2 porsiyon (20 fındık veya 4 tam ceviz veya 12-15 adet badem) kadar çiğ şekilde listenize ekleyebilirsiniz.
Kurubaklagiller
Yeşil mercimek, nohut, fasulye ve barbunya gibi kuru baklagiller zengin bir bitkisel protein kaynağı olmakla birlikte içerdikleri fitoöstrojenler sayesinde sütün kalitesine katkı sağlayabiliyor. Ancak gaz yapma potansiyelleri yüksek olduğu için hem annenin hem de bebeğin gaz durumuna göre tüketmeye karar vermek gerekiyor. Gaz giderici olarak kimyon ile pişirebilirsiniz. Haftada 2-3 kez ana yemek olarak tüketebilirsiniz.
Kaynak: İndigo Dergisi